-kan öneki genellikle geçişli fiil yapmak için meN- önekine bağlanır.Önceki bölümlerde de gördüğümüz gibi elbette -kan ön ekine sahip olmadan da geçişli fiilere sahip olabiliriz.Aynı temel kelimeye bir önek ve bir sonek eklendiğinde buna bir düzeltme denir.MeN-kan kelimeleri temel olarak fiillerdir ,birkaçı sıfattır.
Geçisin Belirtilmesi
Bazı durumlarda,men-kan sadece fiillerin geçişli olduğunu gödterir.Ek fiili iyi biçimlendirmek için varlığının gerekli olması dışında başka bir anlam vermez.Örneğin melakukan fiili,meN öneki ve kan son eki olmadan gerçekleşemez.Benzer şekilde menganjurkan fiili de anlam ifade edecek eklere sahip olmalıdır.Anjur kelimesi kenfi başına bir anlam ifade etmez.Diğer geçişli kan fiilleri aşağıda listelenmiştir.
-Kan Fiili Anlamı
Membandingkan karşılaştırmak
Membayangkan hayal etmek
Membicarakan hakkında konuşmak,tartışmak
Memikirkan düşünmek
Mendengarkan dinlemek
Menerangkan açıklamak
Menerjemahkan tercüme etmek
Mengabaikan görmezlikten gelmek,önemsememek
Mengatakan söylemek
Mengenakan giymek
Mengerjakan yapmak (ev ödevi)
Menjelekkan birisi hakkında kötü şeyler söylemek
Menyalahkan birini yanlış yapmakla suçlamak
Mengadakan bir etkinlik düzenlemek
NOT : Bazen aynı tabana sahip iki tane fiil buluruz ama birinde -kan vardır diğerinde ise yoktur ve her ikisi de geçişlidir.Bu durumlarda fiillerin farklı anlamları vardır.
Men- fiili anlamı men-kan fiili
Meminjam ödünç almak meminjamkan ödünç vermek
Mendengar duymak mendengarkan dinlemek
Menyewa kiralamak menyewakan birine kiralamak
ETTİRGEN
Men-kan'ın ikinci anlamı nedenseldir yani bir şeyin olmasına veya temel kelimenin belirttiği şey olmasına neden olmaktır.Örnegin membersihkan fiili temel kelime bersihden gelir.Fiili kelimenin tam anlamıyla temiz olma nedeni olarak tercüme edilebilir ama deyimsel olarak temizleme olarak tercüme edilebilir.
Nedensel meN-kan fiil örnekleri
Temel kelime anlamı men-kan fiili
Besar büyük membesarkan büyütmek
Dingin soğuk mendinginkan sakinleşmek ,üşümek,bir şeyi soğutmak
Duduk oturmak mendudukkan birine oturmak
Halus yumuşak menghaluskan pürüzsüz yapmak
Hidup yaşamak menghidupkan açmak(tv,ışık)
Jatuh düşmek menjatuhkan bir şey bırakmak
Kecil küçük mengecilkan kısmak (ses)bir şeyi küçültmek (pantolon,elbise )
Mati ölmek mematikan kapatmak (ışık,tv,araba)
Rapi temiz ,düzenli merapikan toparlamak,düzenlemek
Sederhana kolay menyederhanakan basitleştirmek,kolaylaştırmak
MeN-kan'ın üçüncü anlamı faydadır.Yani fiil tarafından gösterilen eylemin başka bir kişinin (faydalanıcı olarak adlandırılır)yararına yapıldığını gösterir.Faydalı men kan genellikle iki cisimle bie cümlede ortaya çıkar.Fiili doğrudan takip eden ilk nesneye birincil nesne ,ikincisine ikincil nesne denir.Men kan ile verilen cümlelerde faydalanıcı birincil nesne olarak görünür .İkinci nesneye genellikle hasta (patient ) denir.Bunun gramatik bir terim olduğunu ve hastanedeki bir hasta ile aynı anlama gelmediğini unutmayın.Hasta eylemden etkilenen şeydir.Hangisinin hangisi olduğunu hatırlmamıza yardımcı olmak için bu terimlerin her birinin basit bir tanımını veriyoruz.Aşağıdaki örnek cümleleri ,men kan'ın faydalı kullanımını daha da netleştirmelidir.Her gruptaki her iki cümlede geçişlidir ancak sadece b örnekleri faydalıdır.
1.a.Sita membuka pintu kamar.
Sita yatak odasının kapısını açtı.
b.Sita membukakan ibunya pintu kamar.
Sita annesi için kapıyı açtı.
2.a.Yağmur menulis surat kepada temannya
Yağmur arkadadına bir mektup yazdı.
b.Yağmur menuliskan saya surat.
Yağmur benim için bir mektup yazdı.
3.a.Anisa membuat kue coklat
Anisa çikolatalı kek yaptı.
b.Anisa membuatkan ibu kue coklat
Anisa annesi için çikolatalı kek yaptı.
Bununla birlikte ,yararlı men kan'ın her zaman iki nesnesi yoktur.Yararlanıcı bilinir veya varsayılırsa genellikle belirtilmez.Örnek: aşağıdaki değiş tokuşta yararlanıcı B'dir ancak kamu kelimesinden bahsedilmez.Kan son eki zaten eylmein başka biri için yapıldığını gösterir.
A:Siapa yang membukakan pintu ketika kamu pulang tadi malam?Dün gece eve geldiğinde kapıyı kim açtı ?
B:Bapak.Baba
Yararlanıcıdan bahsetmek (kamudan iki kez bahsetmek ) aşağıda gösterildiği gibi genelde gereksizdir.
Siapa yang membukakan kamu pintu ketika kamu pulang tadi malam?
İsteğe Bağlı -kan
Bazı durumlarda kan ekine sahip fiiller son eksizlerle aynı anlama gelir.Son ek ,bu fiillere herhangi bir ek anlam kazandırmaz,bu nedenle her iki formu da kullanabiliriz.Bu fillerin bazıları;
Men- fiili anlamı men-kan fiili anlamı
Memberi vermek memberikan vermek
Mendapat elde etmek mendapatkan elde etmek
Mengantar birini/bir yere eşlik etmek mengantarkan
Kepala sekolah memberi(kan) penghargaan kepada murid itu.
Okul müdürü öğrenciye bir ödül verdi.
Ayahnya medapat(kan) pekerjaan di Jakarta.
Babası Jakarta'da bir iş buldu.
Farklılaşmamış meN-kan ve ber
Çok az durumda,meN kan fiilleri ber-'le aynı şekilde kullanılır.Yani sezgisel olarak.
Men-kan fiili anlamı ber-fiili anlamı
Mengatakan söylemek berkata söylemek
Dia mengatakan/berkata bahwa dia akan datang ke pesta saya.
O partime geleceğini söyledi.
MeN-kan sıfatları
Bazı meN-kan kelimeleri sıfatların yanı sıra fiillerde olabilir.Bunlar öncelikle duygu ve ruh hali ile ilgili kelimelerdir.
Bingung membingungkan birini şaşırtmak kafa karıştırıcı/şaşırtıcı
Gembira menggembirakan birini mutlu ya da memnun etmek hoş memnuniyet verici
Hay Allah razı olsun. Bunu tam anlayamamıştım bir türlü. Keşke derslere devam etseniz.
YanıtlaSil