15 Haziran 2020 Pazartesi

ENDONEZCE'DE meN- ÖN EKİ
Bu bölümde fiil veya sıfat olabilecek meN- kelimelerini öğreneceğiz. MeN- fiilleri geçişli veya geçişsiz olabilir.
Mereka membeli pakaian di toko murah itu.  (Geçişli fiil)
Özne   +fiil         +nesne +edat
Yağmur menyanyi di kamar mandi.                (Geçişsiz fiil)
Özne   +fiil           +edat

Ses Değişiklikleri 
MeN'i temel bir kelimeye iliştirdiğimizde genellikle bir ses değişikliği meydana gelir.Yani temel kelimenin ilk harfinin sesi değişebilir.Temel kelime belirli harflerle başlarsa değişiklik olmaz. MeN-ön ekindeki  büyük N harfi bu değişikliği belirtmek için kullanılır.
Temel kelimenin ilk harfi     Temel kelime örneği   Ön ek         Ön ek meN- fiil örneği    Anlamı
l                                             lihat                             me-            melihat                             bakmak
m                                           maki                                               memaki                           yemin etmek
n                                            nanti                                               menanti                           beklemek
ny                                          nyanyi                                            menyanyi                    şarkı söylemek
r                                             raba                                                meraba                         dokunmak
y                                            yakin                                              menyakinkan               ikna etmek
w                                           warna                                             mewarnai                    renklendirmek
b                                            bisu                          mem-            membisu                    sessiz kalmak
f                                             fitnah                                             memfitnah                 iftira emek
*p                                          pukul                                              memukul                   vurmak
d                                            dengkur                   men-               mendengkur            horlamak
*t                                           tari                                                  menari                     dans etmek
a                                            atur                         meng-              mengatur                 organize etmek
o                                            obrol                                               mengobrol               sohbet etmek
u                                            ukur                                                 mengukur                ölçmek
g                                            garuk                                               menggaruk              kaşımak
h                                            hukum                                             menghukum             cezalandırmak
*k                                          kejar                                                mengejar                  kovalamak
*s                                           setir                        meny-               menyetir                   sürmek

NOT: Yukarıda yıldız* işareti ile gösterilen sesler ,ön ek meN'e eklendiğinde düşürülür.
Geçişli meN- fiilkeri
Geçişli fiillerde,meN- aktif sesi gösterir.Yani,cümlenin odağının aynı zamanda cümlenin konusu olan aktör üzerinde olduğunu söyler.MeN-  di- ön eki ile çelişir.Bu di- odak cümlenin nesnesi üzerinde olduğu pasif sesi (nesne-odak olarak da abdlandırılır) gösterir.
İsim tabanlı meN- fiilleri 
Bazı geçişli meN- fiilleri isimlerden gelir.Aşağıdaki fiiller temel kelimeye ilişkin bir şey yapma anlamına gelir ya da temel kelime ile gösterileni kullanma anlamına gelir.
Temel kelime                  meN fiili                       Türkçe anlamı
borgol -kelepçe               memborgol                    kelepçelemek
cat      -boya                    mencat ,mengecat          boyamak(örn. duvar)
parut-rende                     memarut                          rendelemek
sisir   -tarak                     menyisir                         taramak
Fiil tabanlı meN- fiilleri
Diğer meN- fiilleri bir önceki konuda bahsedildiği gibi fiil tabanına sahiptir.İyi biçimlendirilmiş bir fiil oluşturmak için ön ekin varlığı gerekir.
Temel kelime                  meN fiili                       Türkçe anlamı
baca                                 membaca                      okumak
buka                                membuka                       açmak
lihat                                 melihat                          bakmak,görmek
tutup                                menutup                        kapatmak
Geçişsiz meN- fiilleri
Geçişsiz fiillerde,meN- ön eki farklı anlamları gösterir.Geçişli fiillerde olduğu gibi temel sözcüğün iyi biçimlendirilmesi veya anlamlı olması için bazı geçişsiz fiillerde meN- ön ekine ihtiyaç vardır.Bazı durumlarda,temel sözcük onsuz gerçekleşmez.
Temel kelime                  meN fiili                       Türkçe anlamı
didih                                mendidih                       kaynatmak
erti                                   mengerti                        anlamak
inap                                  menginap                      gecelemek
Temel kelimeyle ilgili bir şey yapmak
Temel kelime                  meN fiili                       Türkçe anlamı
ludah                               meludah                        tükürmek
rokok                               merokok                       sigara içmek
Temel kelimenin işaret ettiği yere gitmek 
Temel kelime                  meN fiili                       Türkçe anlamı
darat                                mendarat                       karaya çıkmak
dekat                               mendekat                       yaklaşmak
jauh                                 menjauh                         uzaklaşmak
Yansıma Sözcükler
Doğada bulunan canlı veya cansız varlıkların çıkardığı seslerden esinlenerek ve o sesleri taklit ederek ortaya çıkan kelimeler diyebiliriz.
Temel kelime                  meN fiili                    Türkçe anlamı
aum                                 mengaum                   kükremek(kaplan)
cicit                                 mencicit                     ciyaklamak(fare)
embik                              mengembik                melemek
eong                                mengeong                   miyavlamak
gonggong                        menggonggong          havlamak
ringkik                             menringkik                kişnemek
keluh                              mengeluh                    iç çekmek
Temel kelimenin belirttiği şey olmak
Temel kelime                  meN fiili                    Türkçe anlamı
bengkak                           membengkak              şişmek,kabarmak
busuk                               membusuk                   çürümek,bozulmak
cair                                   mencair                        erimek
kering                               mengering                   kurulamak
kuning                              menguning                   sararmak/olgunlaşmak
putih                                 memutih                       ağarmak/beyazlamak (saç)
tebal                                 menebal                        kalınlaştırmak
tipis                                  menipis                         incelmek,zayıflamak
MeN- Sıfatları
İlginçtir ki bazı meN- kelimeleri fiil yerine sıfatlardır.Örneğin aşağıdaki meN- kelimeleri temel kelime ile gösterilen şekil anlamına gelir.
Temel kelime                  meN fiili                    Türkçe anlamı
lingkar                             melingkar                   kıvırcık
panjang                            memanjang                 boylu boyunca
Başka bir örnek tarik fiilinden gelen mernarik kelimesidir.Menarik sıfatının anlamı mecazi çekme duyusundan türetilir.
menarik(fiil)    çekmek
menarik(sıfat)  çekici
MeN- ve ber- fiillerinin farklılaşması
Çok az durumda,men- fiilleri ber- fiilleriyle aynı anlama karşılık gelir.
  meN fiili                        ber- fiili                  Türkçe anlamı
membekas                       berbekas                  iz bırakmak,izini sürmek
menyanyi                        bernyanyi                şarkı söylemek







  

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Endonezcede MeN-kan öneki

 -kan öneki genellikle geçişli fiil yapmak için meN- önekine bağlanır.Önceki bölümlerde de gördüğümüz gibi elbette -kan ön ekine sahip olmad...